Wanneer we geconfronteerd worden met problemen van de omvang en complexiteit waarmee de mensheid op dit moment geconfronteerd wordt (de wereldwijde uitdagingen van de 21e eeuw, zoals klimaatverandering, verlies van biodiversiteit, sociale onrechtvaardigheid op alle schaalniveaus, bedreigingen voor onze democratie), en gezien het lage niveau van bewustzijn en kennis over deze problemen bij het grote publiek, zou het logisch zijn om te beginnen met uit te leggen wat deze problemen zijn, voordat we op zoek gaan naar concrete oplossingen. Dit is het doel van veel informatie- en bewustwordingscampagnes van zowel officiële instellingen (bijv. de Europese Commissie) als activisten (bijv. Extinction Rebellion).
Desondanks begint de CosmoPolitieke Coöperatie met de aanbeveling van concrete acties die specifieke problemen aanpakken, en met de ontwikkeling van vele andere dergelijke acties, op alle schaalniveaus, die allemaal bijdragen aan de verwezenlijking van een gedetailleerd, concreet langetermijnproject voor de samenleving, de Samenleving van Overeenstemming.
De reden voor onze focus op concrete oplossingen die mensen in staat stellen te handelen in overeenstemming met ecologische duurzaamheid, sociale rechtvaardigheid en democratie, in plaats van hen uit te leggen waarom ze dat zouden moeten doen, komt voort uit verschillende redenen.
Een van deze redenen is dat deze informatie- en bewustwordingscampagnes al door anderen worden uitgevoerd. Een andere reden is dat ze grotendeels ineffectief lijken te zijn: informatie over klimaatverandering bestaat al tientallen jaren, en toch gelooft in 2023 een verrassende 29% van de Duitse burgers, 37% van de Oostenrijkse burgers en 53% van de Estse burgers nog steeds dat klimaatverandering slechts een "tamelijk ernstig" of zelfs "geen ernstig" probleem is (zie Eurobarometer-rapport 2023 over klimaatverandering, p.24). Bovendien lijken de resultaten van voorlichtingscampagnes uiterst onstabiel en onderhevig aan grote kortetermijnveranderingen (terwijl je zou kunnen hopen dat wetenschappelijk bewijs geleidelijk zijn weg vindt door de samenleving door mensen onomstotelijk te overtuigen): het percentage mensen dat gelooft dat klimaatverandering een "ernstig" probleem is, daalde in Estland met 18 procentpunten en in Tsjechië met 16 procentpunten in slechts twee jaar (2021-2023).
Onze interpretatie van waarom informatie- en bewustwordingscampagnes niet effectief zijn, is geworteld in een pyschologisch fenomeen dat bekend staat als cognitieve dissonantie. Wanneer de acties en overtuigingen van een persoon niet op één lijn liggen, creëert dit een spanning die moeilijk te verdragen is. Onderzoek toont aan dat er twee manieren zijn om deze samenhang te herstellen, en slechts twee:
- actie afstemmen op de overtuigingen. Dit is waar we op hopen als mensen ons bewust maken en informeren over de situatie waarin we ons bevinden;
- overtuigingen afstemmen op acties, in de vorm van ontkenning, minimalisering of zelfrechtvaardiging. Dit is wat er gebeurt als de persoon het gevoel heeft (al dan niet bewust) dat hij/zij gevangen zit in een actiepatroon dat hij/zij niet kan veranderen (bijvoorbeeld een auto gebruiken voor woon-werkverkeer als je in een landelijk gebied woont waar geen openbaar vervoer beschikbaar is). Deze laatste weg lijkt misschien absurd en onlogisch (rationeel is het dat ook), maar de ervaring leert dat er massaal gebruik van wordt gemaakt. Wij geloven dat dit de belangrijkste reden is voor klimaatontkenning (naast de perverse acties van lobbyisten voor fossiele brandstoffen en hun greep op sociale media).
Daarom bieden we concrete hulpmiddelen en methoden voor mensen om hun praktijken te veranderen en voor hen om eisen te stellen op collectief niveau (op de werkplek of in het openbare leven). Wij geloven dat mensen hun overtuigingen zullen veranderen wanneer ze hun daden hebben veranderd of weten dat ze de capaciteit hebben om die te veranderen. Dit gebeurt al: de Eurobarometer-enquête van 2023 laat zien (p.25) dat 84% van de mensen die ten minste één actie tegen klimaatverandering hebben ondernomen, gelooft dat het een zeer ernstig probleem is, terwijl slechts 64% van de mensen die niets hebben gedaan die overtuiging deelt.